Zarys historii kaplicy św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty
W ramach spotkań wspólnoty Wody Jordanu, w dniu 13 czerwca, w naszej parafialnej auli miał miejsce wykład p. prof. Piotra Franaszka, dotyczący historii, znajdującej się na terenie naszej parafii, zabytkowej kaplicy św. Janów.
Prelekcja składała się z 3 części: dzieje zabytkowego obiektu – kalendarium, rolę zabytkowej kaplicy w powstawaniu nowej wspólnoty parafialnej oraz przebieg renowacji zabytkowej substancji.
W pierwszej części prelegent przedstawił historię, której początek zaczyna się w roku 1418, kiedy na Prądniku pojawiają się krakowscy dominikanie, zakładając folwark, częściowo nabywając, częściowo dzierżawiąc dobra ziemskie. W 1594 dominikanie uzyskują pozwolenia, aby na terenie folwarku wybudować kaplicę – zgodę na to wydał biskup krakowski książe Jerzy Radziwiłł – pw. św. Antoniego Eremity. Niewiele jednak o tej kaplicy wiemy, chociaż zachowały się do dzisiaj podziemia – jest to piwnica na której ustawiona jest obecnie grota Matki Bożej. Kaplica ta, z nieznanych powodów, przestała istnieć (hipoteza o pożarze nie jest wiarygodna), ale dość szybko, bo w 1642 erygowano nową kaplicę pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty – usytuowana kilkanaście metrów na zachód od pierwszej. Niebagatelną rolę w jej powstaniu odegrał ówczesny przeor klasztoru o. Jan Konstanty Morski. Kaplicę bardzo szybko wybudowano i co jest niezwykle cenne, prawie w niezmienionej postaci, istnieje do dzisiaj.
Kaplica została wybudowana tylko dla potrzeb kultu religijnego (Msze św. , nabożeństwa dla pracowników folwarku i ewentualnie okolicznej ludności), jako wolnostojąca, co jest unikatowe nie tylko w Krakowie, ale na skalę Polski (tego typu obiektów na terenie kraju jest raptem kilka). Kaplica podlegała tylko władzy zakonnej, a nie parafii św. Mikołaja., która do roku 1924, swym terytorium obejmowała Prądnik. W tymże roku została erygowana parafia Pana Jezusa Dobrego Pasterza, jednak kaplica nadal podlegała jurysdykcji dominikanów.
Sytuacja taka trwała do roku 1950, kiedy dobra dominikańskie zostały zabrane przez ówczesne władze komunistyczne. Od roku 1958 opiekę na kaplicą przejęła parafia Pana Jezusa Dobrego Pasterza. Ta część wykładu ilustrowana była materiałami graficznymi, m.in.: XVIII wieczną mapą okolic kaplicy, XIX wiecznymi rycinami przedstawiające kaplicę oraz pochodzącego z początku XX w. zdjęcia portalu.
W drugiej części prelegent wskazał na rolę zabytkowej kaplicy w powstawaniu nowej wspólnoty parafialnej. W związku z wejściem na teren Prądnika Czerwonego zabudowy blokowej – do tej pory była to typowa wiejska zabudowa – ówczesny metropolita krakowski ks. Kardynał Karol Wojtyła, podjął pod koniec maja 1976 decyzję o utworzeniu, na wydzielonej z części parafii Pana Jezusa Dobrego Pasterza, duszpasterstwa, zalążka nowej parafii. Misję o jego tworzeniu powierzył ks. metropolita ks. Grzegorzowi Cekierze – dotychczasowemu wikariuszowi w parafii Pana Jezusa Dobrego Pasterza. Pan profesor wiele czasu poświecił omówieniu tego zagadnienia, które wielu parafian zna z autopsji. Materiał ten został bogato zilustrowany pochodzącymi z lat 70 i 80 ub. wieku zdjęciami uroczystości religijnych oraz działającej przy ośrodku duszpasterskim grupie akademickiej, mocno wspierającej swojego duszpasterza. Równocześnie rozpoczęły się zabiegi o odzyskanie terenu wokół kaplicy oraz pozwolenia na powstanie nowej parafii i w konsekwencji budowy parafialnej świątyni. Bardzo ciekawym materiałem, przytoczonym przez wykładowcę, były raporty funkcjonariuszy SB (były to zachowane w IPN kopie dokumentów), inwigilujących uroczystości religijne m.in. przyjazd ks. Kardynała Franciszka Macharskiego, do nowo powstającej wspólnoty przy kaplicy, z relikwiami św. Stanisława BM. W owych dokumentach funkcjonariusz SB dokładnie zacytował homilie ks. Kardynała, podał ilość i nazwiska kapłanów oraz wiernych biorących udział w uroczystości, a także nawet przybliżona liczbę przystępujących do Komunii św.! Było to 8 kwietnia 1979 r. podczas obchodów uroczystości niedzieli palmowej. Jak stwierdził nasz prelegent, funkcjonariusze SB okazali się być najlepszymi kronikarzami wydarzeń kościelnych w latach 70 i 80 ub. wieku.
Ostatni fragment wykładu dotyczył prac związanych z odnowieniem i restauracją zabytkowej kaplicy. Do tej pory stojąca na uboczu kaplica niszczała, gdyż, przy budowie kościoła, nie było możliwości i finansowych, i organizacyjnych. Pan profesor, będąc radnym M. Krakowa, miał możliwość zainteresowania różne środowiska (przede wszystkim media), problemem odnowy kaplicy i przed ok. 10 laty sprawa ruszyła z miejsca. Informacja trafiła do Zarządu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa, które poprzez Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa (SKOZK), rozpoczął finansowanie renowacji kaplicy. W pierwszych latach SKOZK finansował przedsięwzięcie w 100%. Później wskutek zmian przepisów, wymagany było współfinansowanie inwestycji przez parafię.
Prelegent zaprezentował dokumentację, w tym różnego rodzaju wnioski o dofinansowanie, sprawozdania z wykonanych prac, artykuły prasowe, a także zdjęcia ukazujące stan przed i po renowacji. Prace konserwatorskie przyniosły także wymierne efekty naukowo-badawcze. Okryty został podpis autora i czas powstania malowideł w kaplicy: autorem był Jan Neiderfeld, a dzieła datowane są na 1761 rok.
Był to niezmiernie ciekawy wykład, przybliżający historię kaplicy, która okazał się być zabytkiem wysokiej klasy.